شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در طبیعت
شترمرغ از جمله پرندگانی است که امروزه پرورش آن در دنیا رو به افزایش گذاشته است. براساس آماراعلام شده در حال حاضر کشورهای آمریکا، انگلیس و آفریقای جنوبی به عنوان مهمترین کشورهای پرورش شترمرغ در دنیا به شمار می روند.
پرورش شترمرغ از سال ۱۸۶۰ در کشور آفریقای جنوبی به صورت جدی آغاز گردید و سپس در سایر نقاط دنیا گسترش یافت. کشور ایران هم، چند سالی است مبادرت به واردات این پرنده نموده و در امر پرورش آن گام نهاده است.
شباهت ظاهری به شتر و همچنین شباهت از نظر پرورشی با دام سبب شد، شترمرغ بهترین نام برایش باشد که نشان دهنده طیور بودن از نظر برخی مشخصات و همچنین دام بودن از نظر تولید و نگهداری می باشد.
می توان گفت که پرورش شترمرغ یکی از صنعت های نوین است که در قرن حاضر توجه سرمایه گذاران و پرورش دهندگان بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. پرورش دهندگان شترمرغ در ابتدای پرورش و سرمایه گذاری در این صنعت متوجه سودآور بودن آن و افزایش سرمایه ی اولیه خود شدند. این در حالی است که افزایش در برخی مواقع حتی تا چند برابر سرمایه ی اولیه نیز می رسید. اکنون با توجه به جا افتادن این صنعت در کل جهان، آینده ی بسیار خوبی را برای آن می توان متصور بود.
شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در کره زمین است. این پرنده به دلیل داشتن بال های رشدنکرده توانایی پرواز ندارند ولی در مقابل با داشتن پاهای قوی قادر است با سرعتی معادل ۶۰ کیلومتر در ساعت بدود. در مقایسه گوشت شترمرغ با گوشت گاو چنین گفته اند که گوشت شترمرغ چهار برابر گوشت گاو است به این ترتیب که دوره بارداری و زایش گاو حدود ۹ ماه است در صورتی که دوره متولد شدن جوجه شترمرغ ۴۲ روز به طول می انجامد. یک گاو در طول یک سال یک راس گوساله تولید می کند در حالی که شترمرغ ۴۰ عدد جوجه تولید دارد. کیفیت پوست شترمرغ هم بسیار عالی و بی نظیر است به طوری که لطافت چرم بزغاله و استحکام چرم گاو را دارد.
رشد شترمرغ ها چگونه است؟
جوجه ها به سرعت رشد کرده و در سن یک ماهگی در حدود ۳ تا ۶ کیلوگرم وزن دارند. گردشگاه جوجه ها بایستی دارای سایبان بوده و خاک بهترین انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتون باشد تا به راحتی بتوان آن را شستشو داد و ضدعفونی کرد. در بعضی از مزارع از سیستم حرارت زیرزمینی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمایند. این مساله باعث گرمی بستر، آرامش پرنده و نیز کاهش تلفات ناشی از عفونت کیسه زرد خواهد شد.
شرایط مطلوب نگهداری و پرورش شترمرغ
ایران به لحاظ اقلیمی به جز نوار ساحلی شمال و جنوب، منطقه مساعدی برای پرورش شترمرغ است. همچنین سادگی پرورش آن و تنوع محصولات شترمرغ، علاقه مندان زیادی را به خود جلب کرده است. ولی بسیاری از افراد به علت سرمایه گذاری های اولیه بسیار بالا و نگرانی از آینده، حاضر به پرورش شترمرغ به صورت صنعتی نیستند. حال آن که می توان با در نظر گرفتن تسهیلات بانکی به ویژه برای دانش آموزان کشاورزی بر این مشکل فایق آمد.
مزارع پرورش شترمرغ
شترمرغ نسبت به سایر دام های مزرعه دارای مزایای زیادی است. شترمرغ نسبت به بیماری ها، شرایط نامساعد محیطی و فقر غذایی بسیار مقاوم می باشد. تاکنون بیماری مشترکی بین انسان و شترمرغ گزارش نشده است. شترمرغ ها حتی در دمای ۲۰- تا ۴۵+ سالم می مانند. شترمرغ ها همچنین از نظر تغذایه ای بسیار کم توقع می باشند، به طوری که در یک هکتار یونجه کاری با کیفیت بالا می توان سه قطعه شترمرغ نگهداری کرد، بدون اینکه به تغذیه دستی نیاز داشته باشند. کیفیت گوشت شترمرغ نیز بسیار بالاست. گوشت شترمرغ از نوع گوشت قرمز بوده که حاوی مقادیر زیادی آهن است و بیش از ۲۰ درصد پروتئین دارد. در حالی که مقدار پروتئین در گوشت گوسفند حداکثر ۱۵ درصد و در گوشت گاو حداکثر۱۸ درصد می باشد. جالب اینکه کلسترول گوشت شترمرغ از همه انواع گوشت (حتی بوقلمون) نیز کمتر است.
ورود اولیه جوجه های شترمرغ به ایران
ورود شترمرغ های پرورشی به ایران در سال ۱۳۷۴ بازمی گردد که تعدادی جوجه از آفریقای جنوبی و تعدادی از بلژیک وارد ایران گردیدند؛ بعدها تخم های نطفه دار شترمرغ از کانادا هم به دست پرورش دهندگان ایرانی رسید. در حال حاضر مهمترین مزارع پرورش شترمرغ در استان های مرکزی، تهران و سمنان وجود دارد. مزارع کوچکتری هم در استان های خراسان، اصفهان، شیراز، همدان و کرمانشاه به چشم می خورد.

راهنمايي و توصيه هاي کاربردي جهت آغاز فعاليت پرورش شترمرغ
بخش اول- منابع توليد
احداث مزرعه شترمرغ براي هر کسي پر ماجراست. براي راه اندازي مزرعه شترمرغ به زمين، نيروي کار، آب، مجوز و نقدينگي نياز داريد. قبل از آغاز چنين پروژه اي برخي از جنبه هاي مورد نياز را مورد بررسي قرار مي دهيم.
زمين
بايد بررسي کنيد که چگونه از زميني که در اختيار داريد استفاده کنيد. بسته به اينکه چه گزينه هايي را در شروع کار در نظر گرفته ايد بايد تصميم بگيريد که چه مقدار زمين براي جفت گيري، نگهداري جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهيزات جوجه کشي اختصاص دهيد. ممکن است فضاهاي ديگري را براي ساختمان هاي اداري، فروشگاه يا محل استراحت کارگران در نظر بگيريد.
گروه بندي معمول شترمرغ ها به صورت دسته هاي سه تايي يعني يک نر و دو ماده است، اما شما ممکن است نگهداري جفتي ( يک نر و يک ماده)، يا دسته هاي چهارتايي ( يک نر و سه ماده) و يا نگهداري دسته جمعي (دو يا چند نر با دو يا چند ماده) در نظر بگيريد. ما نگهداري جفتي و يا سه تايي را توصيه مي کنيم. چون کنترل عملکرد فردي هر پرنده امکان پذير است.
فضاي مورد نياز براي پرورش دسته سه تايي30 متر (32 يارد) در 50 متر (55 يارد) و در مجموع 1500 متر مربع است. البته اين اندازه بدون هيچگونه عواقب جدي تقريبا به نصف قابل تقليل مي باشد اگرچه گردشگاه هاي بزرگتر با مکان هاي دويدن وسيع مطلوبتر بوده و به همين علت گردشگاه ها به صورت مستطيل در مي آيد تا مربع.
جوجه ها طي چهار هفته اول زندگي به فضاي کمي نياز دارند. فضاي 2 متر (2 يارد) در 10 متر (11 يارد) براي 20 جوجه کافي است، ليکن جوجه ها سرعت رشد چشمگيري دارند، با رشد جوجه ها نياز به فضاي پرورشي به سرعت افزايش مي يابد.
بسته به شرايط آب و هوايي، جوجه ها هنگام شب به سالن نياز دارند. در صورت وجود منبع گرمايي، همه جوجه ها بايد به اين منبع گرمايي دسترسي داشته باشند. بر اساس احتياجات بدنشان جوجه ها بايد دور از حرارت بنشينند. وقتي جوجه ها مستقيما از هچر به زير سايه بان در طول روز منتقل مي شوند، در دو هفته اول به يک لامپ حرارتي در طول شب نيازدارند. سايه بان حتي به شکل سايه درخت عامل مهمي براي شترمرغ ها در هر سني است. در مواقعي که در نظر داريد تجهيزات جوجه کشي مورد نياز را خودتان داشته باشيد بايد ابعاد اتاق مورد نياز را در نظر داشته باشيد که بستگي به انکوباتور و هچر خريداري شده دارد. به يک اتاق براي انکوباتور، يک اتاق براي هچر، محلي براي تميز کردن تخم ها و محلي اختياري براي ذخيره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نياز داريد.
کارگر
پرندگان بالغ بايد دو بار در روز تغذيه شوند يک بار در اوايل روز و يک بار در وسط يا پايان عصر. جوجه ها بايد حداقل پنج بار در روز سرکشي شوند، وقتي تخم ها هفته اي يکبار گذاشته شوند جوجه کشي به طور روزانه و هچينگ بايد روزي دو بار بررسي شود. همه اين کارها به نيروي کار انساني نياز دارد. عمل ديگري که نياز شديدي به نيروي کار دارد تميز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها ) به طو ر مشابه، چيدن تخم ها در انکوباتور و نظافت هچر به زمان زيادي نياز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت است. پيشگيري بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پيش از بروز مشکل موجب صرفه جويي در وقت و هزينه مي شود.
نظارت مداوم موثر است، اما بهترين حالت اين است که مولد ها غير از زمان خوراک دادن و جمع آوري تخم شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با يک شخص امکان پذير است ولي استفاده از دو يا چند نفر آسان تر بوده و استرس کمتري به همراه دارد. بايد در نظر داشته باشيد که آيا وقت کافي داريد؟ از پرداخت هزينه کارگر يا کارگران مزرعه بر مي آييد؟
آب
پرندگان در طول شبانه روز به آب نياز دارند. اين موضوع را بايد در طراحي لانه ها در نظر داشته باشيد که احتمالا تأمين آب، هزينه اي را به شما تحميل خواهد کرد. در آب و هواي سرد، ممکن است نياز به نصب آبگرمکن هايي باشد تا دماي آب را براي همه پرنده ها در 20 درجه سانتيگراد ثابت نگه دارد و صرفا يخ نزدن آب کافي نيست.
شترمرغ ها علاقه به نوشيدن آب در حين غذا خوردن دارند که اين عمل موجب کثيف شدن سريع آب مي شود و بنابراين بايد به طور منظم آب تميز در اختيارشان قرار گيرد. پرنده ها نياز مداوم به آب دارند و همين بر مصرف غذاي خشک تأثير مي گذارد. آب بسيار سرد يا گرم مصرف آب را تحت تأثير قرار داده و اغلب موجب کاهش مصرف غذا مي شود.
مجوز
براي اينکه بدانيد اخذ چه نوع مجوزهايي براي احداث مزرعه شترمرغ لازم است بايد با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزي، سازمان دامپزشکي و يا معاونت هاي امور دام بخش طيور غير مرسوم و سازمانهاي مرتبط با پرورش شترمرغ منطقه مشورت کنيد. در برخي کشورها نظير آلمان بايد دوره اي را در زمينه پرورش شترمرغ گذراند. خوشبختانه کشورهاي ديگر تا اين حد سختگير نيستند و پرورش شترمرغ را همچون ديگر فعاليتهاي مزرعه اي تلقي مي کنند. نکات زير را بايد روشن کنيد:
• مجوز براي مالکيت پرندگان
• مجوز براي حمل و نقل پرندگان
• احداث چاه تلفات براي دفن پرنده هاي مرده
• بازرسي هاي دامپزشکي
• معيارهاي امنيت زيستي (Bio Security) نظير حوضچه ورودي وسايل نقليه تا وسايل نقليه هنگام ورود به مزرعه از داخل مواد ضد عفوني عبور کنند.
سوالات و موارد مهم را ياد داشت کرده با کسي که در منطقه شما پرورش شترمرغ دارد صحبت کنيد، آنها منبع با ارزشي براي کمک هستند.
مسائل اقتصادي و سرمايه گذاري
براي راه اندازي نياز به سرمايه داريد. همچنين احتمالا ايده هايي در زمينه اينکه چه مقدار توانايي مالي براي اين کار داريد، خواهيد داشت. توصيه اين است که دايره فعاليت را نصف کنيد. در هر صورت از کسي وام نگيريد.
تنها وقتي فروش محصولاتتان را آغاز مي کنيد درک روشني خواهيد داشت که فعاليتتان سود آور بوده است يا خير. اغلب اوقات مزرعه داران جديد بدون برنامه مقدار زيادي پول براي فراهم کردن شيک ترين تجهيزات صرف مي کنند. مزرعه هايي شبيه به هتلها ي کوچک و کاملا غير قابل کاربرد مشاهده شده اندکه وقتي به مراحل مهمي مي رسند که عملا بايد محصولاتشان را بازاريابي کنند بودجه شان به پايان رسيده است چون توليد به اندازه مورد انتظار نبوده است. توصيه اين است که کار را ساده آغاز کنيد. از امکانات موجود استفاده کنيد. از قفس هايي که داريد، ساختمانهايي را که قبلا احداث شده اند استفاده کنيد. آنچه ضروري است سرمايه گذاري در تهيه انکوباتور مناسب مي باشد. يک انکوباتور خوب نتايج خوبي به همراه خواهد داشت که انکوباتور بد ندارد.
رکوردگيري
در رکورد گيري بايد قادر باشيد براي هر لانه به سوالات زير پاسخ دهيد.
o مولدها چه تعداد تخم گذاشته اند؟
o هزينه تغذيه مولدها در يک سال چقدر شده است؟
o ميزان جوجه در آوري عملا چقدر بوده است ؟
o چه تعداد از جوجه ها به سن کشتار رسيده اند؟
o هزينه تغذيه هر جوجه تا سن کشتار چقدر است ؟ و از پاسخ اين سوال محاسبه کنيد.
o هزينه توليد هر تخم چقدر است؟
o هزينه توليد جوجه يک روزه چقدر است؟
o هزينه پروار پرنده ها تا رسيدن به وزن مشخص چقدر است؟
o هزينه ها را با در آمدها مقايسه کنيد:
o فروش پوسته تخم شترمرغ چقدر مي شود؟ فروش پر؟ فروش پوست؟ فروش گوشت؟
با انجام محاسبات فوق به ازاي هر لانه، قطعا قادر خواهيد بود که بيشترين و مهم ترين بخش و کمترين آنها را مشخص کنيد. اگر دسته سه تايي سود آور نيست، حذف کنيد و ضرر را کاهش دهيد.

- پرورش مولدها
برخي از مزرعه داران، مولد پرورش داده و تخمهاي آنها را مي فروشند. اين منبع درآمد آنها است.
3- تجهيزات جوجه کشي
ممکن است بخواهيد فقط تجهيزات جوجه کشي داشته باشيد. مزرعه داراني هستند که براي جوجه کشي تخمهايشان به شما پول پرداخت مي کنند. ممکن است تخم شترمرغ را خريداري کرده و به صورت جوجه يکروزه به فروش برسانيد.
يک سيستم جوجه کشي خوب بسيار گران بوده و بنابراين به سرمايه گذاري هنگفتي نياز دارد. قبل از تصميم گيري براي راه اندازي تجهيزات جوجه کشي لازم است تقاضاي موجود در منطقه يا تأمين تخم ها را مورد ارزيابي قرار دهيد.
معمولا مزرعه داران براي قرار دادن تخم شترمرغ ها در ماشينتان مبلغ ثابتي را پرداخت کرده و براي هر جوجه اي که که تحويل مي دهيد نيز مبلغ بيشتري مي پردازند. ثبت مشخصات تخم ها براي اينکه مالکان تخم ها جوجه هاي خود را تحويل بگيرند اهميت فوق العاده اي دارد.
4- پروار بندي جوجه ها
کم هزينه ترين گزينه است. شما جوجه ها را در سن خاصي خريده و تا زمان کشتار پرورش مي دهيد. اين گزينه به ويژه براي تازه کارها جالب است، مخصوصا اگر قرار داد خريد مجدد پرنده هاي کشتاري وجود داشته باشد، اما در اين مواقع هوشيار باشيد. در گذشته بسياري از اين برنامه هاي بيع متقابل به علت ناتواني شخص پيشنهاد کننده چنين قرار دادهايي براي فروش محصول به قيمت مطلوب با شکست مواجه شده است. به عبارت ديگر به توافقات بيع متقابل عمل نشده و در برخي موارد پرنده ها روي دست مزرعه دار مانده و خود بايد به بازار يابي آنها بپردازد.
5- گروه هاي منطقه اي
برخي طرفدار گروههاي منطقه اي هستند چون مزرعه داران توسط يکديگر حمايت مي شوند. کار گروهي از هر لحاظ مفيد است. مزرعه داران همگي داراي مولد بوده و همه تخم شترمرغشان را به يک فرد تحويل مي دهند. هر مزرعه دار به طور چرخشي هر هفته تعدادي از جوجه ها را تحويل مي گيرد. اين بدين معني است که مزرعه دار اول همه جوجه هاي هفته اول را تحويل مي گيرد. مزرعه دار دوم همه جوجه ها را هفته دوم و ..، سيستم کاملا تعاوني است به طوري که هيچ جوجه اي به حال خود رها نمي شود و مديريت 5 جوجه به آساني 20 جوجه است. مطلب ديگر اينکه همه کشاورزان از خوراک مشابهي استفاده مي کنند که به توليد محصول يکنواخت کمک مي کند. خريد عمده، قيمت مناسب تري را براي اين مزرعه داران به همراه دارد.
صنعت جهاني شترمرغ
تجربه نشان داده است که صنعت شترمرغ در برخي نواحي جغرافيايي به شدت ناپايدار است. نواحي اي که پرورش شترمرغ جديدا آغاز شده معمولا با قيمت بالا ي پرنده زنده مواجه هستند ولي وقتي قيمت واقعي پرنده کشتار شده مشخص مي شود افت مي کنند. اين الگو در سطح وسيع تري در همه جاي دنيا ديده شده است.

علوفه نظير يونجه براي تأمين فيبر با کيفيت
o غلات نظير ذرت براي تأمين انرژي
o منبع پروتئيني نظير سويا ي بدون پوسته
o مواد معدني پر مصرف و کم مصرف
o ويتامين ها
o ساير افزودنيها نظير اسيدهاي آمينه و مخمر
تحقيقات گسترده اي توسط blue mountain در زمينه اجزاي يک جيره خوب انجام شده است. سري به سايت http://www.blue-mountain.net بزنيد. به عنوان مثال براي الياف يونجه که داري سطوح مختلف پروتئين است، توصيه مي شود که يونجه حداقل 18 درصد ترکيب جيره آماده را تشکيل دهد. يونجه مرغوب تر ويژگيهاي مطلوب تر زيادي نظير قابليت هضم بهتر، ويتامين و مواد معدني بيشتر دارد.
در مورد ذرت، بايد بسيار تلاش کنيد تا از ذرت داراي 8 درصد پروتئين استفاده کنيد و نه از ذرت 6 درصد که داراي کيفيت پاييني است. سويا معمولا بين 44 تا 47 در صد پروتئين دارد که سويا با پوسته حاوي 44 در صد پروتئين است. همچنين ما به سويا به عنوان منبع پروتئين نگاه کرده و 47 درصد را توصيه مي کنيم.
ويتامين ها و مواد معدني، غناي جيره هستند. در اينجا علاوه بر مقدار، شکل ارائه آن در ترکيب با يکديگر نيز مهم است تا شترمرغ ها بتوانند حد اکثر استفاده را از آنها ببرند. کلسيمي که به يک شکل خاص وجود دارد ممکن است براي شترمرغ ها غير قابل هضم بوده و از اين رو تعادل آن با فسفر به هم خورده و مشکلات جديدي ايجاد نمايد. در سايه توجه به تغذيه به همراه مديريت خوب، مديريت صحيح مزرعه و اصلاح نژاد است که پرنده هاي آماده کشتار برخلاف معمول توليد 30 – 25 کيلوگرم در استراليا، در آفريقاي جنوبي بيش از 45 کيلوگرم گوشت توليد مي کنند.

بازاريابي
ايجاد مزرعه شترمرغ آسان است. سودآور ساختن سرمايه گذاري به ارزيابي چگونگي بازاريابي فرآورده هاي حاصله از شترمرغ نياز دارد. بهترين توصيه اي که مي توانم برايتان داشته باشم اين است که با مزرعه داران از ديگر مناطق ملاقاتي داشته باشيد و پي ببريد که آنها محصولاتشان را چگونه و به چه قيمتي به فروش رسانده و تقاضاي موجود را بررسي کنيد. ممکن است فرآوري و بازاريابي را به عنوان بخشي از برنامه کلي مزرعه در نظر بگيريد.
پرنده هاي زنده
برخي ممکن است به قصد فروش پرنده زنده به پرورش اقدام کنند. اگر چه اين امر به برگشت سرمايه در کوتاه مدت کمک کرده و بسته به کشور محل پرورش مي تواند در آمد بالايي را به همراه داشته باشد، اما بايد اتفاقاتي را که در صورت اشباع شدن بازار پرنده زنده و نبود تقاضاي بيشتر براي پرنده زنده رخ مي دهد، مد نظر داشته باشيد. بايد بررسي کنيد که چه کسي و به چه قيمتي خريدار پرنده ها است. اين مرحله تجاري شدن است.
تجهيزات کشتار
زماني که هيچ خريداري براي پرنده هاي آماده کشتار وجود ندارد، ممکن است لازم باشد کشتار و بازاريابي محصول را خودتان انجام دهيد. لازم است که از نزديک ترين کشتارگاه و هزينه کشتار اطلاع داشته و اگر واحدتان به حد کافي بزرگ باشد چنين تجهيزاتي را خود راه اندازي کنيد.
در آفريقاي جنوبي، اغلب کشاورزان صاحب چنين تجهيزاتي بوده و بر مبناي سهميه بندي فعاليت مي کنند. هر کس با خريد سهميه، حق کشتار پرنده را خواهد داشت. لازم است بدانيد که آيا کشتارگاه مورد تأييد اتحاديه اروپا است يا نه. در اين حال بازار پر رونق اروپا-جايي که بالاترين تقاضا براي گوشت شترمرغ را دارد- به رويتان گشوده خواهد شد. کار دسته جمعي با ديگر مزرعه داران منطقه و احتمالا تشکيل تعاوني براي رسيدن به بازارهاي بزرگتر مفيد است.
بازاريابي فرآورده هاي گوشتي
مشکل گوشت اين است که در حالت تازه يک فرآورده فاسد شدني است. گوشت شترمرغ بايد هر چه سريعتر به فروش برسد و در صورتي که در خلا بسته بندي شود دوره نگهداري آن 21 روز است. در صورت انجماد، گوشت را مي توان تا يک سال نگهداري کرد.
بازاريابي پوست شترمرغ
بازار پوست شترمرغ بسيار بي ثبات است. در زمانهايي از سال هيچ کس پوست شما را نمي خرد و در زمانهاي ديگر خريداران براي پوست شما صف مي ايستند. نگران نباشيد اگر کارها را درست انجام دهيد محصول قابل فروشي خواهيد داشت. پوست ها بايد داراي شکل صحيح بوده و به درستي نگهداري شوند تا ارزش لازم را داشته باشند. در صورت بروز اشکال محصولي براي فروش نخواهيد داشت. آن زمان که هر چيز مرتبط با پوست شترمرغ با ارزش بود ديگر به سر رسيده است. براي کسب اطلاعات در زمينه جدا سازي، ذخيره، حمل و نقل و درجه بندي پوست شترمرغ به سايت http://www.ostrichskinsupplies.comمراجعه کنيد. به عنوان مثال پوست ها بايد در درجه حرارت 4 تا 10 درجه سانتي گراد نگهداري شده و هيچگاه منجمد نشوند. تقاضاي بازار براي پوست پاهاي بزرگ از قسمت زانو تا نوک پا است.
برخي تعاوني ها در دام اين طرز فکر مي افتند که با دباغي پوست و فروش محصول نهايي در آمد بيشتري خواهند داشت. فريب نخوريد و اين کار را نکنيد. پس از صرف مقدار زيادي پول و تحمل درد سر هاي مداوم در اثر سروکله زدن با دباغها و فرآوري کننده ها تازه بايد به فکر فروش تان باشيد. پوست نمک سود شده را بفروشيد و پولتان را بدون درد سر دريافت کنيد.
بازاريابي پر شترمرغ
پتانسيل پنهاني براي بازار يابي پر شترمرغ وجود دارد. همچنانکه رازهاي تميز کردن و رنگ آميزي پرهاي شترمرغ آشکار نشده است. از پرهاي شترمرغ مي توان براي انواع مختلف تزئين نظير تزئينات گياهي، طراحي داخلي، لباسهاي محلي و کلاه استفاده کرده يا آنرا به محصولاتي نظير بوآ و جاروي پر تبديل نمود. پر شترمرغ خاصيت آنتي استاتيک دارد که آن را براي صنعت نقاشي اتومبيل ايده آل مي سازد اما کمتر کسي به چنين بازاري راه پيدا مي کند. همچنين انواع مختلفي از پر وجود دارد. بهترين نوع، پرهاي سفيد طويل نر است، اما براي ساير پرها نظير پرهاي دم نيز تقاضا وجود دارد. براي مشاهده انواع مختلف پر شترمرغ به پايگاه http://www.ostrichfeathers.com مراجعه کنيد. شايد اين منبع در آمدي نباشد که در برآورد فروش اوليه روي آن حساب باز کنيد، بايد محلي براي فروش پر در نظر داشته باشيد.

بازاريابي پوسته تخم شترمرغ
در روز 14 تخم ها را از نظر باروري امتحان کنيد. تخمهاي غير بارور حذف مي شوند. مي توان محتويات اين تخم ها را با ايجاد سوراخ کوچکي در انتهايشان، خالي کرده و داخل آن را ضدعفوني کرد. اين پوسته هاي خالي تميز و سفيد رنگ نيز داراي ارزش هستند. جالب است که بسياري از مردم آنها را صرفا به عنوان وسيله تزييني در خانه نگهداري مي کنند. برخي از افراد آنها را رنگ آميزي کرده و به عنوان يادبود هاي مزرعه به فروش ميرسانند. همچنين برخي از مردم از کنده کاري بر روي تخم ها وسايلي نظير لوازم زينتي، لامپ يا ظرفهاي ساده مي سازند. همچنين بهتر است در ابتدا بر روي اين منبع از در آمد حساب نکنيد اما بايد بدانيد که يک فرآورده قابل فروش داريد.

نظرات ديگر
ايده هاي عجيبي در مورد فروش ساير فرآورده هاي شترمرغ مشاهده مي شود. به عنوان مثال يک جوجه مرده را مي توان به تاکسودرمي فرستاد. همچنين از پاي شترمرغ زيرسيگاري ساخت. اين مثالها واقعيت دارند و فقط براي اين ذکر شده اند که بدانيد در اطرافتان مزرعه داران مبتکري وجود دارند و در بازار رقابت آن کس برنده است که مبتکرتر باشد.

انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد. واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند.
اين مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد. بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.

در طول فصل تخمگذاری هر پرنده ماده به طور متوسط 40 تا 60 تخم می گذارد. البته در بعضی از پرندگان (از جمله در كشورمان) اين ركورد به 120 عدد تخم مرغ هم می رسد. به طور متوسط از هر پرنده ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان كشتار بايستی توليد گردد تا اين فعاليت به صورت اقتصادی ادامه يابد.
توليد مثل پرنده به عوامل زيادی از جمله ژننتيك ، شرايط آب و هوايی، سلامت پرنده و به خصوص جيره مناسب بستگی دارد. استرس از عوامل منفی در تخمگذاری پرنده می باشد. معمولاً برای هر پرنده بالغ حداقل 250 متر مربع در گردشگاه در نظر گرفته می شود كه البته بهتر است فضای متعلقه بيش از اين باشد. فضای مسقف (سايبان) به ازای هر پرنده بالغ در حدود 8 متر مربع و ارتفاع حصار در حدود 2 متر می باشد. در شرايط طبيعی هر پرنده بعد از گذاشتن حدود 18 عدد تخم برروی تخم ها نشسته و جوجه كشی طبيعی انجام می گيرد. در مزارع از ماشين های جوجه كشی استفاده می گردد.
در سال اول تخمگذاری، ميزان تخم گذاری نسبتاً پاببن است ولی در سال های بعد به طور قابل ملاحظه ای افزايش می يابد و در زمان تخمگذاری پرندگان، بايستی آرامش كافی برای پرنده مهيا گردد و ازحضور بازديدكنندگان كاست. هر گونه استرس شامل تغيير جيره، صداهای ناآشنا برای پرنده(پارس سگ، تراكتور، هوايی و ....) حضور بازديدكنندگان، ترس و حتی تغييرات آب وهوايی برروی تخمگذار و باروری تخم ها اثر مستقيم دارد. در زمان فصل استراحت بايستی غذا با فيبربالا، پروتئين و انرژی پايين در اختيار پرنده قرار گيرد و افزايش وزن پرندگان را كنترل نمود . وزن اضافی در فصل توليد اثر منفی در جفتگيری و تخم گذاری دارد. در فصل استراحت بايستی ويتامين و مواد معدنی به اندازه كافی در اختيار پرنده قرار گيرد.

صنعت شترمرغ در اسپانیا
چرخه صنعت شترمرغ در تمام دنيا مشابه بوده است.قيمت پرورش شترمرغ در مرحله جوجه كشي بالاست و وقتي مرحله بازرگاني شروع مي شود، قيمتها به طرز چشمگيري پايين مي آيند.نرخ پرورش در سالهاي 96-1995 ،4000 يورو بود اما وقتي شترمرغ هاي مولد بيشتري به بازار راه يافتند،اين نرخ در سال 2000،به 2000-1500 يورو براي هر شتر مرغ مولد رسيد.اما پس از آن قيمتها به پايين ترين حد خود در سالهاي 2002-2001 رسيد. 300 يورو براي هر شترمرغ مولد ( البته چنانچه به فروش مي رسيدند!)
همچنين قابل ذكر است كه بعضي از فروشندگان در ارايه كالا به كالا محصولات خود،بي مبالاتي كردند با بكار گيري روشهايي مانند‌‌ ‌‌ " اگر شترمرغ هاي مولد ما را بخريد،در مقابل ما تخم هاي شما را خريداري مي كنيم"اما همه اين روشها ناكام ماندند. اين روش كاملا يك فريبكاري براي بدست آوردن پول بيشتر براي شترمرغ هاي مولد بود. البته نبايد براي خريداران دلسوزي كرد چراكه اغلب نتوانستند منبع مناسبي پيدا كنند همچنين به توصيه هاي قابل اطمينان نيز توجه نكردند. خريداران چيزي را كه مي خواستند باور كنند را قبول مي كردند(اخبار خوب) و به هشدار ها بي توجه بودند(اخبار بد)
در سالهاي 2002-2001 ،توليد كننده هاي متعددي به عرصه بازار گوشت وارد شدند.بسياري از مزرعه داران همچنان روش خود را ادامه دادند و با يكديگر به رقابت پرداختند.محصولات متعددي وارد بازار شد كه باعث بدنامي گوشت شترمرغ مي شد.همچنين سفارشها وقتي آماده مي شدند كه مزرعه داران نمي توانستند آنها را تامين كنند.ثبات وكيفيت محصول وخدمات رساني نيز بسيار ضعيف بود.
گروه هاي محلي بطور طبيعي در قالب تعاوني ها شكل گرفتند كه هيچ كدام كاري از پيش نبردند و مزرعه داران را به سمت ناهماهنگي،دلزدگي و ورشكستگي پيش بردند. مزرعه داران از تعاوني ها ،انتظار درآمد بالا داشتند و به يك يا دو نفر براي اداره آنها اعتماد كردند و تعاوني ها .مزرعه داران را بر اساس درآمد هاي غير واقعي، مجاب كردند.همچنان كه مزرعه داران نيز به وظايف خود عمل نكردند.اين تعاوني ها بسيار غير حرفه اي اداره مي شدند و با نادبده گرفتن تصويري كلي از شترمرغ،ترجيح دادند به جاي همكاري براي سود بيشتر، با يكديگر رقابت كنندتوليد كنندگان فراورده هاي گوشتي از اين موقعيت استفاده كردندو شترمرغ ها را براي ذبح، بسيار ارزان خريداري كردند.كساني كه از اين موقعيت نجات يافتند،.آنهايي بودند كه محصولات خود را در حجمي بالا توليد كردند.در سال 2003،تغييراتي ناگهاني باعث شد كه مزرعه داران بتوانند شترمرغ هايشان را عموما با قيمت پايين 150-100 يورو براي هر شترمرغ بفروشند.در ابتداي سال 2004،شترمرغ قابل ذبحي به دليل افزايش تقاضاي گوشت موجود نبود و با كمبود شترمرغ مواجه شدند.توليدكنندگان فراورده هاي گوشتي،در صدد مجاب كردن مزرعه داران براي پرورش انحصاري شترمرغ براي آنها و پيشنهاد قرارداد هستند.تعداد بسيار كمي از مزرعه داران در اين زمينه پايبند مي مانند .آنها شترمرغ هايشان را بدون توجه به قراردادي كه امضا كرده اند،به كسي كه پول بيشتري بپردازد ،مي فروشند و اين عمل باعث عدم توانايي توليدكننده براي برنامه ريزي مي شود؛چراكه براي جمع آوري مثلا 30 شترمرغ به مزرعه اي مي روند ،اما مزرعه شترمرغي ندارد ،در حاليكه توليدكننده بايد براي مشتري گوشت فراهم كند و در غير اين صورت آنها را از دست خواهد داد.همه آنها سعي در خريد شترمرغ دارند و برايشان اهميتي ندارد كه آن مزرعه ممكن است فروش شترمرغ هايش را با ديگران قرارداد بسته باشد و اين امر،يك وضعيت پيچيده و درهم ريخته را به وجود مي آورد.
قيمت شترمرغ هاي مناسب ذبخ در اسپانيا بطور كلي براي هر پرنده،200-180 يورو است كه پيش بيني مي شود در همين قيمت تا آينده اي نزديك ثابت بماند.
در دوره هاي كوتاه مدت،مزرعه داران درآمد مناسبي كسب مي كنند،اما در درازمدت عدم توجه به قراردادهايشان،برايشان گران تمام مي شود.تمام صنعت شترمرغ در اسپانيا و تقريبا در تمام كشورها بسيارغير حرفه اي و نا مطمئن است.مزرعه داران دراين مورد بسيار نسنجيده عمل مي كنند.آنها قيمت جوجه و شترمرغ آماده ذبح را نمي دانند و در آمد خود را بر اساس پرنده هايي كه وجود ندارند ،برآورد مي كنند.تغذيه جدي گرفته نمي شود و به نظر مي رسد كه تمهيدي براي پايين آوردن هزينه هاست.
توليد كننده ها نتوانسته اند كه مزرعه داران را تشويق كنند كه محصولاتشان منحصر به گوشت نباشد و پوست نيز توليد كنند لذا تخمين مقدار اين محصول ممكن نيست و البته نه مزرعه دار و نه توليد كننده،هيچ كدام به اين موضوع اهميت نمي دهند.
خريداران عمده گوشت بسيار حريص بوده و قيمت گوشت را بر حسب كيلوگرم محاسبه مي كنند اما در مورد خريداران كوچكتر،خطر عدم پرداخت مبلغ گوشت خريداري شده وجود دارد.
بيشتر محصولات گوشتي مشاهده شده،بسته بندي و ظاهر مناسبي ندارند.آنهايي كه بسته بندي مناسبي دارند،در بعضي موارد،كيفيت پاييني دارند.
تجارت گوشت شترمرغ در اسپانيا در دو سال گذشته،توسعه چشم گيري پيدا كرده است .اگرچه كه بايد در زمينه راه يابي به سوپرماركت ها اين پيشرفت حاصل مي شد.به طور كلي تقاضا براي گوشت شترمرغ در اسپانيا بيشتر شده و توزيع كننده هاي زنجيره اي زيادي مانند MAKRO،El Corte de Ingles و Euroski در اين امر فعاليت دارند.اما گوشت شترمرغ در قصابي ها و يا در ليست غذاي رستوران ها ديده نمي شود .بيشتر گوشت توليدي در اسپانيا ،به فرانسه و آلمان صادر و به قيمت كمي فروخته مي شود .
با اين وصف،مزرعه داران در بهترين موقعيت قرار دارند. آنها مي توانند بسيار مطمئن تر برنامه ريزي كنندو هر پرنده آماده ذبح خود را به توليد كننده انتخابي خود با قيمت 200-180 يورو بفروشند.